Is het een complicatie of een calamiteit?

Een vrouw van 25 bezoekt je spreekuur vanwege pijn op de borst en een benauwd gevoel. Je onderzoekt haar en komt tot de conclusie dat er sprake is van spierpijn. Twee dagen later wordt ze, na een reanimatie, opgenomen op de IC. Ze blijkt meerdere longembolieën te hebben. Natuurlijk neem je meteen contact op met de familie om je medeleven te betuigen. Maar hoe nu verder? Is dit een calamiteit? Wat moet je doen?

Wanneer er sprake is van een onverwachte uitkomst van het zorgproces waarbij de patiënt schade oploopt, is het belangrijk om na te gaan of er sprake is van een complicatie of van een calamiteit. Kort gezegd komt het erop neer dat bij een complicatie de kwaliteit van zorg niet in het geding is en bij een calamiteit wél. Die afweging is best moeilijk en vereist een kritische blik op je eigen en andermans handelen.

Calamiteit

Bij een calamiteit is er sprake van een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een patiënt of cliënt heeft geleid (definitie WKKGZ). Bij een calamiteit is er iets verkeerd gegaan en ook iets verkeerd gedaan. De patiënte had bijvoorbeeld verteld dat ze ook bloed ophoestte, maar in de hectiek van het spreekuur heeft dat geen alarmbellen doen rinkelen.

Je bent bij wet verplicht om een calamiteit binnen 3 werkdagen te melden bij de IGJ en er onderzoek naar te (laten) doen. De praktijkhouder of de huisartsenpost is verantwoordelijk voor onderzoek naar en rapportage van de calamiteit aan de IGJ. Twijfel je of er sprake is van een calamiteit, dan heb je 6 weken de tijd om dat te onderzoeken.

Bij een calamiteitenonderzoek staat nooit de schuldvraag centraal en wordt nooit gekeken naar het handelen van een individuele zorgverlener. Voor een zorgverlener kan een calamiteitenonderzoek helpen bij het verwerken van de gebeurtenissen, omdat een zorgverlener slechts een schakel is in de zorgketen en bij een calamiteitenonderzoek vaak blijkt dat er op meerdere plekken in de zorgketen onbedoeld iets niet goed is gedaan. De patiënte had bijvoorbeeld aan de assistente verteld dat zij bloed ophoestte en ging er daarom vanuit dat jij dat wist, maar de assistente was vergeten het op te schrijven.

Ook voor de patiënt zelf of diens nabestaanden kan een calamiteitenonderzoek helpen bij de verwerking van de gebeurtenissen. Zij zien dat er iets gedaan wordt met wat hen overkomen is en dat er lessen uit worden getrokken, zodat het een ander niet overkomt.

Complicatie

Bij een complicatie is er ook sprake van een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis waarbij er nadeel voor de patiënt is opgetreden. Bij een complicatie is het ook niet goed gegaan, maar alles is wel goed gedaan. De patiënte had bijvoorbeeld helemaal geen andere klachten behalve borstwandpijn, je hebt haar volgens de regelen der kunst onderzocht en je had een goede verklaring voor haar klachten. Ondanks medisch zorgvuldig handelen is er toch een diagnose gemist. Een complicatie hoef je niet te melden.

Wat kan DOKh voor je betekenen?

• Wanneer je twijfelt of er sprake is van een complicatie of een calamiteit, kan DOKh dit voor je onderzoeken.
• Als er sprake blijkt van een calamiteit, moet je deze melden bij de IGJ. Je krijgt dan van hen het verzoek de calamiteit te (laten) onderzoeken. DOKh kan dit onderzoek voor je uitvoeren binnen de gestelde wettelijke termijn. Het rapport lever je zelf aan bij de IGJ.
• Voor zorgverleners die zijn aangesloten bij de klachtencommissie en geschilleninstantie van DOKh zijn calamiteitenonderzoeken gratis inbegrepen bij de dienstverlening. DOKh heeft daarvoor een onafhankelijke calamiteitencommissie. Deze bestaat, afhankelijk van je eigen beroep, uit een huisarts, een verloskundige of een cosmetisch arts samen met een juridisch medewerker. Zij hebben de kennis, de ervaring en zijn geschoold in het doen van calamiteitenonderzoeken.

Wil je meer informatie over wat de calamiteitencommissie van DOKh voor je kan betekenen? Wil je je aansluiten bij de klachtencommissie en geschilleninstantie van DOKh? Neem dan contact op met Femke Moerbeek (fmoerbeek@dokh.nl).