De NHG-richtlijn ACS (maart 2022) biedt de volgende handvatten voor het herkennen en beoordelen hartklachten bij vrouwen.
1. Presentatie van klachten
- Het meest kenmerkende symptoom van een acuut myocardinfarct (AMI) is pijn op de borst, bij circa 75% van de patiënten, zowel mannen als vrouwen. Deze pijn is acuut, verdwijnt niet in rust, en reageert niet binnen 5 minuten op nitraatgebruik.
- Vrouwen kunnen klachten anders verwoorden of interpreteren dan mannen. Ze denken minder vaak aan hartklachten en presenteren zich soms met vagere symptomen zoals misselijkheid, vermoeidheid of kortademigheid.
- De manier van presenteren kan de interpretatie door de arts bemoeilijken, ondanks dat de klachten inhoudelijk gelijk zijn.
2. Incidentie en leeftijdsverschillen
- De incidentie van een AMI is lager bij vrouwen dan bij mannen, maar neemt bij vrouwen sterk toe vanaf 65 jaar (bij mannen vanaf 55 jaar).
- Op hogere leeftijd verdwijnt het verschil in incidentie tussen de seksen.
- Onder de 40 jaar is een AMI zeldzaam bij beide geslachten.
3. Pathofysiologie en zeldzame vormen
- De pathofysiologie van een AMI is grotendeels gelijk bij mannen en vrouwen, meestal veroorzaakt door plaque ruptuur of erosie.
- Spontane coronaire arteriële dissectie (SCAD) en MINOCA (myocardinfarct zonder obstructie van de coronairen) zijn zeldzaam (respectievelijk 4% en 6% van de gevallen) en komen relatief vaker voor bij vrouwen. MINOCA kan wijzen op onderliggende aandoeningen zoals myocarditis, microvasculaire disfunctie of Takotsubo-cardiomyopathie.
4. Vrouwspecifieke risicofactoren
- Aandoeningen zoals pre-eclampsie, zwangerschapsdiabetes en PCOS verhogen het risico op het ontwikkelen van hypertensie en diabetes mellitus, maar het is onduidelijk of ze een onafhankelijk verhoogd risico op hart- en vaatziekten geven.
- De rol van vroegtijdige menopauze in het cardiovasculaire risico is nog niet opgehelderd.
5. Diagnostische benadering
- De NHG-Richtlijn adviseert om bij vermoeden van ACS altijd te handelen op basis van klinische urgentie, ongeacht geslacht. De ABCDE-systematiek en een gedegen anamnese blijven daarbij leidend.
- Het risico op diagnostische vertraging bij vrouwen wordt benoemd in de richtlijn, maar recente Nederlandse data tonen aan dat vrouwen op de huisartsenpost even vaak een hoge urgentie krijgen als mannen.
Conclusie
Hoewel er subtiele verschillen zijn in presentatie, incidentie en pathofysiologie tussen mannen en vrouwen, benadrukt de NHG-Richtlijn dat deze verschillen in de acute fase van diagnostiek weinig klinisch relevant zijn. Het is belangrijk dat huisartsen zich bewust zijn van de mogelijke atypische presentatie bij vrouwen, zonder dat dit leidt tot onder- of overtriage. Een zorgvuldige anamnese en klinische inschatting blijven essentieel, ongeacht geslacht.
Wist je dit?
DOKh voert jaarlijks gratis één calamiteitenonderzoek uit voor zorgverleners die zijn aangesloten bij onze klachten- en geschillenregeling. Dit geldt ook als er twijfel is of het wel om een calamiteit gaat. Wil je sparren over een casus of twijfel je of een melding nodig is? Neem gerust contact met ons op via expertises@dokh.nl of 072-5279100 (optie 3 in het keuzemenu).